Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk sanayi kuruluşlarından biri olan SEKA Kağıt Fabrikası, 140 yıl önce üretilen tarihi zarf makinesiyle adeta zamana meydan okuyor. 1934’te temeli atılan ve 2016 yılında müze olarak açılan SEKA Kağıt Müzesi, kağıt üretim sürecinde kullanılan makineler ve teçhizatları sergileyerek geçmişi günümüze taşıyor. Ancak en dikkat çekici parça, 1884 yılında Almanya’da üretilen tarihi zarf üretim makinesi.
Matbaa bölümünde sergilenen bu özel makine, dönemin mühendislik harikalarından biri olarak dikkat çekiyor. Tek bir mil üzerinden aldığı güçle tüm parçalarını çalıştıran bu makine, zarf üretiminde ve katlama işlemlerinde kullanılıyordu. Zarf kesme, katlama, yapıştırma ve baskı yapabilme yeteneği, onun benzersiz özellikleri arasında yer alıyor. 140 yaşındaki bu makine, dönemin teknolojisinin geldiği noktayı gösteren önemli bir örnek.
SEKA Kağıt Fabrikası'nda yıllarca çalışan ve fabrikanın müzeye dönüşümüne katkı sunan emekli işçi Şaban Günay, fabrikanın geçmişine dair pek çok anıyı ve makinenin işlevlerini anlatıyor. 1972 yılında SEKA bünyesinde çıraklık okuluna başlayan ve 1975’te işçi olarak çalışmaya başlayan Günay, fabrikanın kapanan bölümlerine ve geçirdiği dönüşüm süreçlerine tanıklık etti.
“Burası hem bir fabrikaydı, hem de bizlerin emeğini kattığı bir yaşam alanıydı. Zamanla makineler kapanıp, bazı bölümler işlevsiz hale geldi. Ama şu an burada, geçmişi yaşatmak ve hatıraları korumak adına önemli bir iş yapılıyor” diyen Günay, SEKA Kağıt Müzesi’nin kuruluşunda ve makinelerin bakımında da önemli görevler üstlendi.
Günay, müzede sergilenen 140 yıllık zarf makinesi hakkında şu bilgileri verdi: "Bu makine, Almanya’da üretilmiş ve SEKA'da yıllarca zarf üretiminde kullanılmış. En büyük özelliği, tüm hareketleri tek bir milden alması. Çalışırken, çok talep oldu, ancak biz bu makineleri müzeye devrettik. Şimdi her gün burada sergileniyor ve bu makinelerle geçmişe olan bağımızı koruyoruz."
SEKA Kağıt Müzesi, sadece makineleri değil, aynı zamanda yıllarca emek veren işçilerin hatıralarını da yaşatıyor. Günay, "Eski arkadaşlarımın hatıralarını görmek, onların çocuklarının ve ailelerinin bu müzeye gelip geçmişi tanımaları çok değerli. Bu müze, emek verenlerin anılarını yaşatmak için kuruldu" diyerek müzenin önemine vurgu yaptı.
Şaban Günay, müze ile ilgili bir başka unutulmaz anısını da paylaştı: "Fabrikada çalışan arkadaşlarımızın düğün davetiyeleri burada basılırdı. Aslında bu yasaktı, ama bir arkadaşımız bana 'Davetiyemi bastırmak istiyorum' dedi. Ben de 'Yasak ama bastıracağım' dedim, bastım ve yakalandık. Bu da güzel bir hatıra olarak kaldı. O yüzden ihtar cezası almıştım."
Günay’ın paylaştığı anılar, müzenin sadece geçmişin izlerini sürmekle kalmadığını, aynı zamanda SEKA Kağıt Fabrikası’nda çalışan işçilerin aileleri için de anlam taşıdığını gösteriyor. İstanbul Tuzla’dan gelen Halil Şenel, babasının 30 yıl boyunca SEKA’da çalıştığını belirterek, "Bugün müzeyi ziyaret ettik. Babamın çalıştığı yeri görmek, geçmişte nasıl bir emekle üretim yapıldığını anlamak çok değerli" dedi.
SEKA Kağıt Fabrikası, sadece kağıt üretim sürecini değil, aynı zamanda yıllar boyunca emeğiyle katkı sunan işçilerin hikayelerini de yaşatarak, hem endüstriyel mirası hem de insan emeğini bir araya getiriyor.
