Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) ait Sentinel uydularından elde edilen verilerle yapılan çalışmada, Bursa Ovası’nda her yıl yaklaşık 6 santimetrelik düşey çökme yaşandığını açıkladı. Benzer deformasyonların Konya Ovası’nda da görüldüğünü belirten Kutoğlu, bu sürecin uzun vadede ciddi yapısal riskler doğurabileceği uyarısında bulundu.
Sentinel uydularının yeryüzündeki hareketleri düzenli olarak izleme imkânı sunduğunu ifade eden Kutoğlu, söz konusu verilerin İngiltere’deki Leeds Üniversitesi Deprem ve Volkan Araştırmaları Merkezi tarafından ön işlemden geçirilerek akademisyenlerin erişimine açıldığını söyledi. Bu veriler üzerinden yapılan analizlerde, iki büyük ovada belirgin zemin deformasyonları tespit edildiğini belirtti.
“Bursa Ovası’nda belirgin bir çökme söz konusu”
Bursa’daki durumun özellikle dikkat çekici olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Kutoğlu, Bursa ve Konya’nın benzer jeolojik özellikler taşıdığına işaret ederek şu bilgileri paylaştı:
“Her iki bölge de faylarla sınırlandırılmış geniş ova alanlarına sahip. Aynı zamanda tarımsal faaliyetler nedeniyle yer altı sularının yoğun kullanıldığı bölgeler. Uydu verilerine baktığımızda, Bursa Ovası’nda iki ana bölgede kırmızı alanlar görüyoruz. Bunlar düşey harekete işaret ediyor ve yıllık olarak yaklaşık 6 santimetrelik bir çökme söz konusu.”
Bu çökmenin yıllara yayılarak devam ettiğini belirten Kutoğlu, sürecin göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguladı.
“10 yılda 60 santimetreye ulaşabilir”
Zemin hareketlerinin uzun vadeli etkilerine dikkat çeken Kutoğlu, “Bu hareket yıllara sari olarak devam ediyor. Eğer bu şekilde sürerse, 10 yıl sonra 60 santimetrelik bir çökmeden bahsedebiliriz. Bu hem yer altı su seviyelerinin azalması hem de fay hareketlerinin tetiklediği bir durumdur. Kent planlamasında mutlaka dikkate alınması gereken bir husustur” dedi.
Uludağ yükseliyor
Çalışmada dikkat çeken bir diğer bulgunun Uludağ bölgesine ilişkin olduğunu belirten Kutoğlu, Uludağ’ın yılda yaklaşık 2 santimetre yükseldiğini tespit ettiklerini ifade ederek, “Bu da bölgedeki tektonik hareketliliğin bir göstergesi” değerlendirmesinde bulundu.
Konya Ovası’nda çökme daha yüksek
Konya Ovası’ndaki durumun da endişe verici olduğunu söyleyen Prof. Dr. Kutoğlu, burada yer yer 5 ila 10 santimetre arasında değişen çökmeler tespit edildiğini belirtti. Konya’daki hareketin sadece yer altı suyu kullanımıyla sınırlı olmadığını vurgulayan Kutoğlu, aynı zamanda yılda yaklaşık 4 santimetrelik batıya doğru tektonik bir hareketin de söz konusu olduğunu söyledi.
“Yapısal hasar riski göz ardı edilmemeli”
Bursa’da Konya’daki gibi obruk oluşumlarının sık görülmediğini ancak riskin farklı boyutlarda ortaya çıkabileceğini ifade eden Kutoğlu, şu uyarılarda bulundu:
“Zemin üzerindeki farklı oturma ve hareketler, binalarda çatlaklara ve zamanla taşıyıcı sistemlerde hasarlara yol açabilir. Bu durum, uzun vadede ciddi yapısal tehditler oluşturabilir.”
Kutoğlu, yer kabuğundaki bu zorlanmaların enerji birikimine yol açabileceğini ve ilerleyen süreçte farklı jeolojik risklerin de ortaya çıkabileceğini sözlerine ekledi.
