ÖZEL HABER/ Çankırı halk kültürünün hemen her alanında birçok çalışması olan Araştırmacı-Yazar Aydın Demiröz’ün, üçüncü kitabı okuyucusuyla buluştu. 2001 yılında Çankırı Belediyesi kültür yayınları içinde ‘1893-1969 Fotoğraflarla Çankırı’yı, 2019 yılında İstanbul Çankırılılar Vakfı kültür yayınları içinde ‘Çankırı Basın Tarihi’ adlı kitapları yayınlanan Demiröz’ün son kitabı, ‘Somut Olmayan Kültürel Mirasımız Türk Sohbet Geleneği ve Yaran’ adlı yayını Ahi Yaran Derneği’nin İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü’nce desteklenen proje kapsamında yayınlandı.
Daha önce yayınlanan iki kitabının alanında ilk olduğuna dikkat çeken Demiröz,
‘Kültürel çalışmalarımda genelde önceden çok az çalışma yapılmış veya hiç çalışma yapılmamış konuları tercih ettim. O nedenle Yaran kültürümüzle ilgili kitap yazmaya mesafeli oldum’ dedi. Zoom üzerinden yaran kültürü ile ilgili verdiği bir konferans sonrası kitabı yazmaya başladığını söyleyen Demiröz, ‘Kitabımda sohbet kültürümüzün doğuşunun nedenleri ve tarihi süreci üzerinde durdum. Ülkemiz sınırları içinde ve Türk dünyasındaki sohbet örneklerini yaran kültürümüzle mukayeseli bir şekilde okuyucunun bilgisine sundum’ dedi.
‘İnsanın insana değdiği, sözün söze yaslandığı, kalplerin kelamla ısındığı bir geleneğin adıdır sohbet. Yüksek Türk kültüründe sohbet, edeptir, adaptır, zarafettir, halk mektebidir. Vatan sevgisidir. Güzel sanatlardır’ şeklinde ifade eden Aydın Demiröz, ‘Millet olmanın temel unsurlarındandır. Yüzyıllardır süregelen bu kadim gelenek, Anadolu’nun taşına, toprağına, türküsüne sinmiş; bir toplumsal ahlâk ve dayanışma biçimi olarak kültürümüzün özünü şekillendirmiştir’ dedi.
Çankırı yaran kültürünün Türk sohbet geleneğinin en canlı, en bütüncül örneklerinden biri ve yarenin her davranışında bir ölçü, her sözünde bir hikmet olduğuna vurgu yapan Demiröz,
‘Yaran, bir dost meclisinden öte; toplumun ahlâk aynası, geleneklerin yaşayan sahnesidir. Bu kitap, yaranın oyunlarını, ritüellerini, kıyafetlerini, yarenevini, musikisini ve sohbet düzenini ayrıntılarıyla ele alırken, aynı zamanda bu kültürün sosyolojik, tarihî ve estetik yönlerini de anlatmaktadır’ diye konuştu.
TİYATRO OYUNU VE OPERA
Aydın Demiröz tarafından kaleme alınan kitapta bugüne kadar yayınlanan yaran kitaplarında görmediğimiz iki önemli bilgiyle karşılaşıyoruz. Biri 1980’li yıllarda Çankırı Yaran kültürünün tiyatro oyunu olarak yazılıp yurt içinde ve yurt dışında sahnelendiği bilgisidir. Diğeri de Halil Bedi Yönetken’in Çankırı’da derleme çalışmaları yaparken yaran kültürü üzerine yazdığı makalesinde, ‘Çankırı sohbeti bir gün bütün otantik dekoru ve mahiyetiyle muhakkak milli bir Türk operasında yer almalı ve sohbetin bütün ezgileri oyun figürleri böyle bir eserde kullanılmalıdır. ‘Sohbet’ gelecek Türk sanat eserlerine bütün dünyayı ilgilendirecek büyük özellikler verecektir’ bilgisidir.
Kitap; içerik olarak sade istenilen bilgiye ve bölüme kolay ulaşılır bir şekilde hazırlanmış. Kapak tasarımı tek rengin tonlarından oluşuyor. Dünya şeklinde küre içine saydamlaştırılmış Türkmen kilimi yerleştirilmiş. İnandık vazosunda müzik ve folklor yapan friz küreyi bir kuşak gibi sarıyor. Görsel, Türk sohbet geleneğinin sevgiyle dünyayı kucakladığı hissi verirken frizle de ne denli köklü bir geçmişe sahip olduklarını anlatıyor. Arka kapakta kitapla ilgili verilen özet bilgide, ‘Bu eser, geçmişin gölgesinde kaybolan değil, geçmişle bugünü barıştıran bir bakışla kaleme alınmıştır. Her satırı, Anadolu’nun yöresine uygun evlerinde yankılanan bir sesin, ocak başında yanan bir közün hatırasını taşır. İşte bu kitap, o kalanı; yani Türk insanının sözle kurduğu medeniyetin sıcak izlerini bugüne taşımaktadır’ açıklaması yer alıyor.
